วัฏจักรเศรษฐกิจและสงคราม: ทุก 80 ปีที่โลกต้องเผชิญ

มีทฤษฎีทางประวัติศาสตร์และเศรษฐศาสตร์ที่น่าสนใจว่า “ทุกครั้งที่เศรษฐกิจโลกเข้าสู่ภาวะถดถอยครั้งใหญ่ มักจะนำไปสู่สงครามขนาดใหญ่ในรอบประมาณ 80 ปี” ซึ่งเป็นการเชื่อมโยงระหว่างวิกฤตเศรษฐกิจกับความขัดแย้งทางการเมืองและการทหาร

หลักฐานทางประวัติศาสตร์

1. ศตวรรษที่ 17 – สงครามสามสิบปี (1618–1648)
   • ก่อนหน้านั้นยุโรปเผชิญปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ ประชากรล้น การเกษตรขาดแคลน
   • นำไปสู่สงครามศาสนาและการแย่งชิงอำนาจทางการเมือง
2. ศตวรรษที่ 18 – สงครามเจ็ดปี (1756–1763)
   • เศรษฐกิจของจักรวรรดิยุโรปถูกกดดันด้วยการแข่งขันทางการค้าและอาณานิคม
   • สุดท้ายปะทุเป็นสงครามเจ็ดปี ซึ่งบางนักวิชาการเรียกว่า “สงครามโลกครั้งที่ศูนย์”
3. ศตวรรษที่ 19 – สงครามนโปเลียน (1803–1815)
   • วิกฤตเศรษฐกิจและความไม่พอใจต่อระบบศักดินาในยุโรป
   • ก่อให้เกิดการขยายสงครามของนโปเลียนไปทั่วทวีป
4. ต้นศตวรรษที่ 20 – สงครามโลกครั้งที่ 1 (1914–1918)
   • ก่อนหน้านั้นมี Panic of 1873 และ “Long Depression” ที่ยืดเยื้อนานกว่า 20 ปี
   • ประเทศมหาอำนาจจึงขยายอาณานิคมและแข่งขันกัน จนระเบิดเป็นสงครามโลกครั้งที่ 1
5. กลางศตวรรษที่ 20 – สงครามโลกครั้งที่ 2 (1939–1945)
   • ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ (Great Depression, 1929)
   • ทำให้เกิดการขึ้นมาของเผด็จการ เช่น ฮิตเลอร์ในเยอรมนี และนำไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 2
6. ศตวรรษที่ 21 – ความตึงเครียดปัจจุบัน
   • หลังวิกฤตการเงินโลกปี 2008 เศรษฐกิจโลกยังเปราะบาง
   • ความขัดแย้งระหว่างสหรัฐฯ–จีน, รัสเซีย–ยูเครน, ความตึงเครียดในตะวันออกกลาง
   • นักวิเคราะห์บางส่วนมองว่า นี่อาจเป็นจุดเริ่มต้นของวัฏจักรสงครามครั้งใหม่

แนวคิดทางทฤษฎี

• ทฤษฎีวัฏจักร 80 ปี (Strauss–Howe Generational Theory)
  นักประวัติศาสตร์อเมริกันเสนอว่า ทุก ๆ 80–100 ปี จะเกิด “Crisis” หรือการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในสังคม ซึ่งมักจบลงด้วยสงครามใหญ่
  • สงครามประกาศอิสรภาพ (1770s)
  • สงครามกลางเมืองสหรัฐฯ (1860s)
  • สงครามโลกครั้งที่ 2 (1940s)
  • และคาดการณ์ว่า ช่วงราวทศวรรษ 2020s–2030s จะเป็นรอบใหม่ของวิกฤตโลก
• เศรษฐกิจตกต่ำ → ความเหลื่อมล้ำ → การเมืองสุดโต่ง → สงคราม
  เมื่อเศรษฐกิจถดถอยยาวนาน ประชาชนขาดโอกาส รัฐบาลอ่อนแอ และความเหลื่อมล้ำสูงขึ้น มักเปิดทางให้ผู้นำแบบชาตินิยม/เผด็จการขึ้นสู่อำนาจ นำประเทศเข้าสู่ความขัดแย้ง

บทสรุป

แม้จะไม่สามารถบอกได้อย่างแน่นอนว่า “ทุก 80 ปีจะเกิดสงคราม” แต่จากหลักฐานในประวัติศาสตร์ แสดงให้เห็นว่าทุกครั้งที่เศรษฐกิจโลกตกต่ำครั้งใหญ่ ก็มักจะเกิดสงครามหรือความขัดแย้งระดับภูมิภาค–ระดับโลกตามมาอย่างมีนัยสำคัญ

ดังนั้น สิ่งที่น่าจับตาคือ เศรษฐกิจโลกในทศวรรษ 2020s ที่ผันผวน และความขัดแย้งที่เริ่มขยายตัว อาจเป็นสัญญาณของวัฏจักรใหม่ที่กำลังจะมาถึง